اولین پرسشی که به ذهن متبادر می شود این است که عمر بهینه و اقتصادی ماشین‌آلات  چقدر است تا بتوانیم نقاط بحرانی تعمیر و نگهداری ماشین آلات سنگین و تاییدی بر زیان ده بودن واردات مستعمل این ماشین آلات را بیان نماییم.

ابوالفضل ایمنی کارشناس صنعت چاپ، در بخش اول این مقاله به عمر مفید ماشین آلات نگاهی کردیم و یادآور شدیم که ماشین آلات صنعتی و بخصوص صنعت چاپ در نیمه دوم کارکرد خود  80 درصد هزینه نگه داری به صاحبان صنعت تحمیل می کنند.

همچنین رقابت در تولید و نیم نگاهی صادراتی را کند و کاوی کردیم گفتیم: رقابت در تولید مستلزم وجود زمینه 3 شرط دولت رقابتی، جامعه رقابتی و بنگاههای اقتصادی رقابتی است و این ماشین آلات گرچه ارزانتر و قابل دسترس ترند، اما در عمل بهره وری پایین و هزینه سربار گزافی را به مصرف کننده داخلی تحمیل می کند و مشکلاتی برای تامین لوازم یدکی به همراه دارد.

در ادامه به بررسی تئوریها و اصول علمی مطرح شده در خصوص مدیریت ماشین آلات و زیان های ناشی از ورود ماشین آلات مستعمل می پردازیم.

اولین پرسشی که به ذهن متبادر می شود این است که عمر بهینه و اقتصادی ماشین‌آلات  چقدر است تا بتوانیم نقاط بحرانی تعمیر و نگهداری ماشین آلات سنگین و تاییدی بر زیان ده بودن واردات مستعمل این ماشین آلات را بیان نماییم.

برای رسیدن به چنین هدفی، بایستی مقدار خدماتی که در طول زمان به یک ماشین اختصاص داده می‌شود، مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

بعد از سپری شدن زمان این عمر اقتصادی، اصولا یکی از گزینه‌های زیر انتخاب شود:

جایگزین نمودن، اسقاط نمودن، بازسازی و غیره.

در این راستا، به سه اصل اساسی در خصوص نظریه جایگزینی اقتصاد ی قابل بررسی و پژوهش خواهد بود.

اصل کم کردن هزینه‌ها،اصل افزایش حاشیه سود،اصل محدود کردن تعمیرات.

کاهش هزینه

این اصل را حتی می‌توان به راحتی به صورت یک نمودار گرافیکی نیز نمایش داد، هزینه‌های مرتبط با ماشین‌آلات صنعت چاپ را عموماً می‌توان به دو دسته کلی تقسیم‌بندی نمود: هزینه‌های مالکیت (هزینه‌های اولیه) و هزینه‌های راه‌اندازی (هزینه‌های ثانویه).

 میانگین هزینه مالکیت که برای هر ماشین پرداخت می‌شود به ازای گذشت زمان، کاهش می‌یابد. میانگین هزینه‌های راه‌اندازی، با گذشت زمان دارای یک سیر صعودی خواهد بود.

بهترین ‌ترین نقطه و زمان عمر اقتصادی ماشین را می‌توان در محدوده ای متصور شده که مجموعه هزینه‌های راه‌اندازی و مالکیت در کم‌ترین حالت خود  قراردارد. طول مدت این برهه از عمر ماشین را به عنوان عمر، ماشین مشخص نموده‌ایم.

اصل افزایش حاشیه سود

اصل  دیگری که در خصوص راه‌ حل چگونگی جایگزینی ماشین‌آلات ارایه گردیده، اصل افزایش حاشیه سود  است.

 میانگین درآمدها براساس درآمدهای حاصله از دارایی‌های یک شرکت بدست می‌آید و میانگین سود از اختلاف بین میانگین درآمدها و میانگین هزینه‌ها، بدست می‌آید. بهینه‌ترین نقطه عمر اقتصادی ماشین وقتی است که سود در بیشترین حالت خود قرار دارد. غالباً مقدار درآمدهای حاصله از دارایی‌ها با گذشت زمان کاهش می‌یابد، چرا که ماشین‌آلات با گذشت زمان کهنه و فرسوده می‌شوند.

محدوده تعمیرات

این  اصل با سایر موارد تفاوت دارد در این بررسی مشخص می‌ شود که: محدوده مالی که صرف تعمیرات یک ماشین می‌شود، در یک بازه زمانی چقدر است و چه ارتباطی بین این هزینه و نوع ماشین، عمر ماشین و موقعیت جغرافیایی کارکرد ماشین وجود دارد.

این اصل موقعی می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد که ماشین خراب شده و نیاز به تعمیرات داشته باشد.اصل محدود کردن تعمیرات تا وقتی که یک ماشین دچار نقص فنی نشده باشد، قابل استفاده نیست.

 بررسی هزینه های تعمیرات ماشین آلات کارکرده

ضریب هزینه تعمیرات بر اساس ضرب فاکتورهایی از قبیل نوع ماشین ، مجموع ساعات کارکرد ، سالهای مفید کاری ، رطوبت و حرارت و شرایط کارکرد ، کیفیت نگهداری ، نوع استفاده ، سبک اپراتوری و سرعت کار و تقسیم آن به یک ده هزارم قیمت ماشین محاسبه می‌شود.

 با توجه به موارد فوق می‌توان به نکات زیر اشاره نمود:

در آمد یک دستگاه به مرور زمان و به دلیل فرسودگی کاهش می یابد .

هزینه های تعمیر نگهداری دستگاه به مرور زمان و فرسایش قطعات و مجموعه ها و به دلیل نیاز به تعمیرات افزایش می یابد .

سود آوری دستگاه که از کسر درآمدها از هزینه های کل به دست می آید تا یک نقطه منطقی و مثبت خواهد بود ولیکن از آنجا به بعد مقرون به صرفه نیست .

هزینه تعمیرات ماشین آلات صنعت چاپ در 5سال اول تقریبا ثابت است و از آن به بعد بسته به نوع کارکرد و اپراتوری بصورت صعودی افزایش می باید.

آنچه مسلم است جلوگیری از ورود ماشین آلات مستعمل در صنعت چاپ و بسته بندی به کشور دست آوردهایی به همراه خواهد داشت که به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:

جلوگیری از خروج ارز از کشور

جلوگیری از تبدیل شدن بیشتر کشور به قبرستان ماشین آلات فرسوده و مستعمل

تسریع در نوسازی ناوگان ماشین آلاتی که در ایجاد زیر ساختها توسعه صادرات غیر نفتی در کشور بکار می روند

حفظ محیط زیست با جلوگیری از ورود ماشین آلات

افزایش تولید با کیفیت داخلی و کاهش هزینه ها و قیمت تمام شده محصولات بنفع صنعت چاپ و بسته بندی و توسعه صادرات غیر نفتی

افزایش راندمان در تولیدات صنعت چاپ و کاهش تاخیرات ناشی از بکارگیری دستگاههای فرسوده و یا مستعمل وارداتی بهره برداری کامل از ظرفیت موجود

با توجه به موارد فوق می توان گفت وضعیت موجود نیازمند عزم ملی و ارایه همراه با برنامه ریزی مدون به همراه راهکارهایی جهت کنترل واردات این محصولات و حمایت از صنعت داخلی است.