چندی پیش راهروهای دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور مراجع قضایی تمام نگاه اهالی صنعت چاپ را به سوی منعطف کرد و از گوشه کنار خبر بازجویی از برخی از واردکنندگان ماشین آلات دست دوم به گوش می رسید.

اما خبر به دلایل مختلف سربسته ماند و کسی هم پیگیری نکرد، تا اینکه رییس اتحادیه لیتوگراف تهران بحث ورود ماشین آلات مستهلک و تخلفات پیرامونی را اینگونه مطرح کرد:

«ابوالحسنی در پایان به طرح سوالی پرداخته و برازش، مدیرکل چاپ و نشر را چنین خطاب قرار داد که راجع به تخلفاتی که به ورود ماشین‌های چاپ دست دوم از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منجر شده و هنوز هم متوقف نشده، چه جوابی دارید؟»

محمود رضا برازش مدیرکل پروازی دفتر امور چاپ هیچ واکنشی به ماجرا نشان نداد تا نجوای های درگوشی پیرامون این مسئله بیشتر به گوش برسد.

آژانس خبری چاپ و بسته بندی ایران مروری بر اخبار و گزارشی های مربوطه انداخت و بررسی نشریه صنعت چاپ به روند ورود ماشین آلات دست دوم در کشور هندوستان را با ترجمه زیبا سلطانلو باز نشر می دهد.

در پی تصمیم دولت هند مبنی بر ممنوع کردن واردات ماشین‌آلات دست دوم، نارش کانا (Naresh Khanna)، نویسنده مجله India Print & Publisher در این مقاله بررسی می‌کند که چگونه واردات بر کاهش نرخ‌های صنعت چاپ در هند تاثیر می‌گذارد

به تازگی دولت هند طرح‌ ویژه‌ای را در مورد واردات ماشین‌آلات دست دوم عرضه کرده است. این موضوع به طور اساسی مشخص می‌کند که تولید ماشین‌آلات داخلی در این کشور افت داشته است. در این مطلب، فهرست بخش ماشین‌آلات، سال‌های 2005-2004 تا 2009-2008 را برای تولید داخلی، واردات مشترک ماشین‌آلات نو و دست دوم و ستون دیگری برای واردات دست دوم را در بر دارد.

اگر چه این اطلاعات از این منظر که نسبت واردات ماشین‌آلات دست دوم به تولید ماشین‌های داخلی در بازه 2009-2008 از سال قبل از آن کمتر شده قطعی نیست، حداقل باید صنعت ماشین‌سازی را برای تهیه و ارایه اطلاعات تحسین کرد.

هر صنعتی پیچیدگی‌های خود را دارد و من در مورد سه صنعت دیگری که جدای از چاپ در این طرح نام برده شده‌اند – ماشین‌سازی، پارچه و راه و ساختمان‌سازی نظری نمی‌دهم. هر چند بر این باور هستم که در صنعت چاپ هم تولیدکنندگان ماشین‌آلات و هم چاپخانه‌دارانی که ماشین‌های نو و دست دوم وارداتی و تولید داخلی را می‌خرند، باید موارد ارایه شده در طرح را به بحث بگذارند و نقطه نظراتشان را برای دولت روشن کنند. در غیر این صورت به دنبال چاره‌جویی هر بخش صنعت چاپ از دولت، دوباره وجهه بدی برای آن ایجاد خواهد شد.

 در این طرح عنوان شده که در جهت حمایت از تولیدکنندگان تجهیزات سرمایه‌ای، افزایش ایمنی و بازدهی کاربران این تجهیزات و تامین مالیات‌ها، یكی از معیارها می‌تواند محدودیت واردات تجهیزات دست دوم با عمر بالای 5 سال باشد. معیار‌های دیگری هم در این طرح پیشنهاد شده است.

من از میان فروشندگان تجهیزات سرمایه‌ای و چاپخانه‌دارانی که تجهیزات نو و دست دوم وارد می‌کنند با چند نفر صحبت کرده‌ام و در کل این افراد موافق بودند که قوانین موجود نیاز به اصلاحاتی دارد. هر چند تا اندازه‌ای تعداد ماشین‌های درجه یک وارداتی به هند، پس از بحران اقتصادی سال 2007 در اروپا و آمریکا رشد داشته است. این تا حدودی به این دلیل است که صنعت از نظر نیاز به تکنولوژی جدید رقابتی شده است. از طرفی واردات تجهیزات اتوماتیک مورد نیاز، دیگر بدون استفاده از وام بانکی ممکن نیست. بانک‌ها اغلب مدارک شناسنامه‌ای ماشین را درخواست می‌کنند و باید مطمئن شوند که سرمایه‌گذاری انجام شده بازگشت خواهد داشت.

در حال حاضر به ندرت یک ماشین 6 رنگ جدید همراه با برج ورنی یووی با قیمتی که ارزش ریسک داشته باشد، پیدا می‌شود. بگذارید اعتراف کنیم که واردات ماشین‌های رده پایین و فرسوده ممکن است طی ده سال گذشته کمتر شده باشند، اما هنوز تعداد زیادی از آنها وجود دارند که در واقع هر نوع تلاشی را برای افزایش نرخ‌های چاپ به خصوص در بخش چاپ تجاری، کمرنگ می‌کنند.

مسوولان گمرکی نیز به طور فزاینده‌ای در مورد مدارک شناسنامه‌ای و سال ساخت و ارزش ماشین‌آلات برای تعیین مالیات‌های گمرکی مناسب سخت‌گیری می‌کنند. هر چند که ماشین‌های مدرن و دارای کیفیت بالا و آنهایی که در بازار بین‌المللی موجود هستند می‌توانند قدیمی‌تر از 5 سال ساخت تا 10 یا 12 سال باشند. در حال حاضر این ماشین‌ها بیشتر به صورت بازسازی شده از تولیدکننده اصلی خریداری می‌شوند و صحت سال تولید و سریال آنها را می‌توان اثبات کرد.

ماشین‌های دست دوم اگر از شرکت‌های تولیدکننده خریداری شوند، حتی ضمانت و بیمه قطعات یدکی هم می‌توانند داشته باشند. واردات ماشین‌آلات و تجهیزات چاپ از رده خارج، دیگر توجیهی ندارد و اگر دولت بتواند سیستمی برای مشخص کردن آنها ایجاد کند، منطقی است که این نوع واردکنندگان برای مثال با اجبار به پرداخت مالیات‌های گمرکی بسیار بیشتر مجازات شوند. به علاوه دولت می‌تواند تخفیف‌های مالیاتی را در صورتی که واردات مربوط به ماشین‌آلات قدیمی‌تر از 5 سال ساخت باشد، حذف کند.

به هر حال صنعت چاپ نیاز دارد به طور دایمی از نظر کیفیت و بازدهی از طریق خرید و واردات ماشین‌های جدید به روز شود. ماشین‌هایی مانند ماشین‌های 6 رنگ مجهز به برج ورنی هنوز در داخل هند ساخته نمی‌شوند. ماشین‌های افست چند رنگ عرض 102 سانتی‌متر در این کشور تولید نمی‌شوند، چه برسد به ماشین‌آلات اتوماتیک و پیشرفته با عرض‌های 105 و 106 و 145 سانتی‌متر که در حال حاضر یک نیاز رقابتی هستند.

در صورت خواست دولت مبنی بر کمک به تولیدکنندگان داخلی جهت ساخت چنین ماشین‌هایی،‌ مساله شکل دیگری پیدا می‌کند و چه بسا برای ساخت آنها با یارانه‌ها و امکانات مالی دیگر وارد فعالیت‌های مشارکتی می‌شد. اما دولت هند چنین قصدی ندارد و کاهش تولیدات ماشین‌های چاپ HMT (شرکت ماشین‌سازی دولتی در هند) این را ثابت می‌کند. دولت با موضوعات مهم و متعددی از قبیل انرژی، آب، امنیت و آموزش روبه‌روست که جایی برای هدر دادن زمان و پول عمومی در ساخت ماشین‌های چاپ مدرن برای آن وجود ندارد.

موضوع دیگر این است که واردات ماشین‌آلات بالای 10 یا 12 سال ساخت، از نظر هزینه‌ها دیگر عملی نیست. این ماشین‌ها الکتریسیته بیشتری مصرف می‌کنند و تهیه قطعات آنها مشکل‌تر است و بسیار گران تمام می‌شوند. برای مثال کنسول‌های کنترل کامپیوتری دهه 90 دیگر پیدا نمی‌شوند و در صورت خرابی باید کامل تعویض شوند. نوسازی نرم‌افزارهای قدیمی کنسول‌های کنترل هم به آسانی ماشین‌های جدیدتر دهه گذشته نیست.

هزینه‌های افزایش یافته فضای کار،‌ ایجاد زیرساخت‌ها و نیروی کار ماهر یکسان است، چه ماشین جدید نصب شود و چه ماشین قدیمی. بنابراین خرید ماشینی که نمی‌تواند با حداقل عملیات تعمیر و نگهداری از روز اول و در طول یک دوره قابل ملاحظه بازدهی داشته باشد، منطقی نیست.

صنعت باید این طرح دولت را ارزیابی کند و به روشی معنادار به آن پاسخ دهد. در کل این ایده از جانب واردکنندگان و چاپخانه‌داران مهمی که با آنها صحبت کرده‌ام، حمایت می‌شود.

یکی از واردکنندگان ماشین‌آلات افست ورقی می‌گوید:‌«در طول 18 ماه گذشته هیچ ماشینی را وارد نکرده‌ام که بیش از 12 سال از ساخت آن بگذرد و همگی ماشین‌های اتوماتیک در وضعیت خوبی بوده‌اند که دارای اسناد قانونی هستند و در بعضی موارد وارانتی شرکت سازنده را هم دارند.»

یک چاپخانه پیشرو کتاب هم از ممنوعیت واردات ماشین‌های خیلی قدیمی حمایت می‌کند و واردات این‌گونه ماشین‌ها را که به دلایل گمرکی قیمتشان پایین‌تر از قیمت واقعی فاکتور می‌شود، متوقف کرده است. این ماشین‌ها تا حد زیادی مسوول چاپ‌های ارزان و بی‌کیفیت هستند که در نهایت به بیکاری چاپخانه‌های بیشتر و بیشتری می‌انجامد.

بیایید امیدوار باشیم که فدراسیون چاپخانه‌داران هند از پس یک پاسخ توجیه‌دار به دولت برخواهد آمد. چاپخانه‌داران هم باید به انجام وظیفه خود در این زمینه ادامه دهند و سکوت نکنند.