20نكــته سلامت حرفــهای در چاپخانهها
بحث ایمنی كار امروزه ازآنرو اهمیت مییابد كه هر ساله میلیونها حادثه ناشی از کار در جهان اتفاق میافتد كه برخی از این حوادث باعـــث مرگومیر و برخی دیگر موجب ازکارافتادگی موقت یا دایم فرد میشود.
آژانس خبری چاپ و بسته بندی ایران، حوادث ناشی از کار علاوه بر آسیبهای جسمی، زیانهای اقتصادی هنگفتی نیز به جامعه تحمیل میكند؛ ازاینرو، كشـــورهای صنعتی، کوشش بسیـــاری برای ایمنی محیط کار در کشور خود صرف میکنند و معتقدند ارتقـــای سطـــح سلامـت نیروی کار ماهر، موجب پیشرفت در توسعهیافتگی و همچنین نگهداری ثروتهای ملی و مردمی میشود.
اهمیت موضوع به حدی است كه کمیته مشترک سازمان بینالمللی کار (ILO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تعریفی از ایمنی کار ارایه داده است و هدف از بهداشت حرفهای را به این شکل بیان میکند: بهداشت حرفهای عبارت است از علم و هنر تامین بالاترین سطح سلامتی برای کارگران، تطبیق کار با مقتضیات روحی و جسمی آنان، حفظ سرمایه از طریق ایجاد محیط کار سالم، انتخاب کارگر مناسب برای هر کار، پیشگیری از حوادث و بیماریها و توجه به مشکلات کارگران و افراد وابسته به آنان، تا هر کارگر بتواند با برخورداری از حداکثر سلامتی و رفاه، برای جامعهای که در آن به کار میپردازد، فردی مؤثر باشد.
در چاپخانهها با توجه به حساسیت کار، رعایت نکات ایمنی اهمیت ویژهای مییابد که از مهمترین این نکات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- با توجه به لزوم تهویه هوای چاپخانهها و در نظر گرفتن خروج اضطراری ایمنی و مناسب ضروری است کارگاههای چاپ در طبقه همکف مستقر باشند، بنابراین زیرزمینها و طبقات فوقانی فضای مناسبی برای چاپخانهها بهشمار نمیآیند؛ مگر اینکه غیرمرتبط با طبقات دیگر و اماکن مجاور باشند و خروج اضطراری اصولی به تعداد کافی برای آنها طراحی شده باشد.
2- در صورتی که کارگاه چاپ برخلاف موازین و اصول ایمنی در زیرزمین مستقر باشد که تنها یک مسیر خروجی دارد، کوچکترین مواد قابل اشتعال (و یا حتی غیرقابل اشتعال) نباید در مسیر خروجی بهویژه روی پلکانها تا در خروجی وجود داشته باشد.
3- در صورتی که کارگاههای چاپ در زیرزمین مستقر باشند و پنجره یا دریچهای مشرف به پیادهرو داشته باشند خطر پرتاب شیء مشتعل یا تهسیگار روشن به داخل کارگاه وجود دارد.
بنابراین ضروری است دریچه به نحوی تعبیه شود که خطر پرتاب تهسیگار روشن یا شیء مشتعل به داخل کارگاه وجود نداشته باشد و یا اینکه دریچه توسط توری فولادی ریزبافت از داخل حفاظبندی شود. 4- یکی از موارد ایمنی بسیار مهم در کارگاههای چاپ پیشبینی حداقل دو مسیر خروجی در دو ضلع مقابل یکدیگر است كه به محوطه ایمن و بیخطر راه داشته باشند.
در این راستا، در نظر گرفتن معابر طولی و عرضی مناسب مابین دستگاهها و کاغذهای انبار شده نیز ضروری به نظر میرسد. ضمناً مساحت و فضای چاپخانه باید با میزان فعالیت آن متناسب باشد به نحوی که از ازدحام کاغذ و دستگاهها ممانعت شود.
5- سطوح پلکانها باید از هرگونه آلودگی لغزنده پاکسازی شوند و عاری از عواملی باشند که موجب سرخوردن یا سقوط افراد میشود.
6- نظر به اینکه بخارات نفت و بنزین و همچنین غبار کاغذ و سرب سنگینتر از هوا هستند، خطر آلودگی بیشتر در سطوح پایینخواهد بود. از اینرو، ضروری است کارگاههای چاپ مجهز به سیستم تهویه هوا (Vent) باشند و لزوماً این تهویه باید از سطوح نزدیک به کف صورت گیرد، بهگونهایکه هوای سالم جایگزین هوای آلوده شود و هوای آلوده توسط کانالهای کاملاً ایزوله به خارج ساختمان (یا پشتبام) تخلیه شود و انتهای کانالها مجهز به کلاهک مخصوص باشند.
7- چاپخانههای بزرگ باید مجهز به دستگاه عدلبندی پوشال باشند.
8- ارتفاع سقف و روشناییهای نصب شده در سقف، فضای شستشوی غلطکها، انبارهای کاغذ و فضای حایل پیرامون دستگاهها باید در حد استاندارد و ایمن باشد.
9- با وجود خطرات بالقوه حریق در پیرامون محل شستشوی غلطکها ضروری است این محل در مکانی مستقل و در فاصلهای مناسب از هرگونه منابع حرارتی و جرقهزا قرار داشته باشد.
10- به لحاظ وجود بار اشتعال بالای موجود در صنعت چاپ و استفاده از مایعات سریعالاشتعال، استعمال دخانیات در محیط کارگاه و پیرامون آن به هیچ وجه مجاز نیست.
11- در کارگاههای چاپ وجود هرگونه منابع حرارتی روباز و روبسته در مجاورت دستگاهها، بندیلهای کاغذ، انبار تدارکاتی نفت و بنزین و کاغذ و محل شستشوی غلطکها غیرمجاز و ناایمن است.
12- استفاده از منابع حرارتی مانند چراغ والور، علاءالدین، هیتر برقی در مجاورت دستگاهها و کاغذها برای گرمایش و پختوپز و طبخ چای به هیچوجه مجاز نیست و در صورت ضرورت باید از آبدارخانههای مستقل و ایمن برای این منظور استفاده شود.
13- نظر به اینکه اکثر کارگاههای چاپ مجهز به کمپرسور هوا هستند، انجام بازدیدهای مقرر برای اطمینان از سلامتی دستگاه و سیستم لولهکشی آن امری ضروری بوده و در ارتقای ضریب ایمنی محیط مفید خواهد بود.
14- پاکسازی مستمر محیط کارگاه از خردههای کاغذ و بهویژه کاغذها و پارچههای آغشته به روغن ضروری است، برای این منظور باید ظروف فلزی در بسته در دسترس قرار داده شود و در پایان کار روزانه محتویات این ظروف (ضایعات کاغذ و پارچهها) به خارج از محیط کارگاه انتقال یابند.
15- ضروری است از تجمع بیش از حد کاغذ در کارگاه چاپ جلوگیری و کاغذ در حد مصرف روزانه در پیرامون دستگاهها قرار داده شود و کاغذهای تدارکاتی در قسمت انبار تدارکات و در صورت نبود فضای انبار در محلی خارج از کارگاه چاپ نگهداری شوند.
16- با توجه به خطرگیر افتادن البسه و اعضای بدن در لابهلای چرخدندههای گیربکس و زنجیر دستگاهها ضروری است حفاظ این قسمت از دستگاهها همیشه در سر جای خود نصب باشند و رعایت احتیاط در این خصوص به عمل آید.
17- هرگونه تعمیر و مرمت دستگاهها و قسمتهای مختلف کارگاه که نیاز به جوشکاری، سنگزدن و حرارتدهی داشته باشد، باید با رعایت کامل موازین ایمنی و حتیالامکان خارج از محیط کارگاه چاپ صورت پذیرد.
18- کارگران باید از ماسک تنفسی مناسب، لباسهای کار نخی و مقاوم و دستکش و کلاه و جعبه کمکهای اولیه استفاده کنند، ضمنا باید حت معاینات پزشکی دورهای قرار بگیرند و مصرف شیر را در دستور کار روزانه خود قرار دهند.
19- اختصاص فضایی مناسب برای نگهداری موقت مواد اولیه مصرفی نظیر فیلم، پلیت، كاغذ و مواد شیمیایی ظهور و ثبوت كه به منظور نیاز هفتگی یا روزانه از انبار اصلی تحویل گرفته میشود نیز از دیگر ضروریات است.
20- گروه دیگر از عوامل زیانآور رایج در چاپخانهها عوامل ارگونومیك مانند بلند كردن و حمل اجسام سنگین، وضعیتهای نامناسب بدنی و حركات تكراری در اندامهای فوقانی، استفاده مكرر از دستها و حركات بالاتر از سطح شانه و... هستند كه مواجهه مكرر و طولانی مدت با هر كدام از این عوامل میتواند منجر به ایجاد بیماریهای عضلانی و اسكلتی شود.