شاید بتوان دستگاه چاپی را که در زمان ایلخانان و به عهد حکومت گیخاتو (693-690) وارد ایران شد و در چاپ اسکناسِ موسوم به «چاو» از آن استفاده کردند، هرچند ساده، اولین دستگاه چاپ در ایران به شمار آورد.

آژانس خبری چاپ و بسته بندی ایران، این دستگاه بسیار ساده بود و بر اساس پِرِس و حکاکی روی چرم استوار بود .به ظن برخی، لغات چاپ و چاپ خانه از همین دوره وارد زبان فارسی شده و اصل آن از چاو و چاوخانه گرفته شده است.

البته مرحوم دهخدا لغت چاپ را از ریشه چهاپ یا چهاپه سانسکریت می داند. با این حال به نظر می رسد که اولین چاپ خانه با هدف استفاده در امور نوشتاری، در دوره ی صفویه در ایران دایر شده است.

آنژ دوسن ژوزف کشیشی از فرقه کارملی از مردم تولوز که در سال 1071هـ.ق/1660م به ایران آمده و چند کتاب در مورد ایران نوشته است در کتابی که در لغت فارسی به فرانسه و ایتالیایی و لاتینی نوشته از کلماتی چون، باسمه کردن (کلمه ای ترکی به معنای چاپ)، قالب زدن، طبع نمودن، منطبع گردانیدن، باسمه خانه و باسمه چی نام برده که می تواند از وجود چاپ خانه در ایران حکایت کند.

دو سن ژوزف می نویسد: حضرات پادریان کارملی میدان میر، بصمه خانه عربی و فارسی در عبادت خانه ی خودشان در اصفهان برپا کرده بودند و هنوز دارند، ارامنه نیز در جلفا بصمه ارمنی دارند. از آن جاکه کارملی های موسوم به اصلاح شده در سال 1016هـ.ق/1607 م به ایران آمده اند، تاریخ ایجاد مطبعه بعد از آن تاریخ است.

هدف کارملی ها از احداث چاپ خانه چاپ اوراق ادعیه و اذکار مسیحی بوده است ارامنه نیز در حدود سال 1043 هـ.ق دستگاه چاپی با حروف ارمنی در نمازخانه ی خود به کار گرفتند و به ایجاد چاپ خانه مبادرت کردند.

سی سال بعد از انتقال ارامنه از جلفا به اصفهان توسط شاه عباس در سال 1013 هـ.ق یک ارمنی موسوم به یعقوب ژان در سال 1051هـ.ق/1640م یک دستگاه چاپ از اروپا وارد کرد که به خاطر مشکلاتی از قبیل کم رنگی، سفید شدن خطوط با گذشت ایام، عدم توانایی در ساختن مرکب مناسب، علاقه ی عمومی به تألیفات دست نویس، به خصوص تألیف انجیل و مهم تر بیکار شدن عده ی زیادی که به کار استنساخ متون مشغول بودند، از رونق افتاد.

البته چنان که ذکر شد، قبل از چاپ خانه یعقوب ژان، ارامنه دارای چاپ خانه بودند و کتاب هایی نظیر حیات اجداد روحانی (که حروف مطبعه ی آن به همت خاچاطور خلیفه ی ارامنه ساخته شده بود و الآن نیز نسخه ای از آن در کلیسای ارامنه موجود است) به چاپ رسیده بود .

هرچند که این چاپ خانه در خارج از جامعه ی مسیحی اصفهان مورد استفاده قرار نگرفت و با استقبال عمومی مواجه نشد؛ اما از علاقه ی ایرانیان به داشتن چاپ خانه حکایت می کند. سخنان شاردن نیز این مطلب را تأیید می کند. شاردن می نویسد:

ایرانیان صد دفعه تا حال خواسته اند مطبعه داشته باشند، فواید و منافع آن را می دانند و ضرورت و سهولت آن را می سنجند؛ لیکن تا حال کامیاب نشده اند، برادر وزیر اعظم که آدم خیلی عالم و مقربی است در سنه 1087 هـ.ق از من خواست تا عمله از فرنگ بیارم که این کار را به ایرانیان بیاموزد و کتب عربی و فارسی که من به او دادم به شاه نشان داد و اجازه گرفته بود، ولی وقتی پای پول به میان آمد همه چیز به هم خورد.

از آن پس تا زمان قاجار شواهدی در خصوص ایجاد چاپ خانه در ایران وجود ندارد. چنان که آمد ایجاد چاپ خانه در زمان قاجار معلول تحولاتی بود که در نتیجه ی برخورد با دول استعماری اروپایی روی داد. هرچند در مورد ایجاد اولین چاپ خانه و بانی آن در این زمان اختلاف نظر است؛ اما به هر حال باید آن را نتیجه حس نوخواهی همان معدود افراد آگاهی دانست که راه ایجاد و توسعه¬ی مبانی تمدنی جدید را پی ریختند.